Tabernakulum – święte miejsce w chrześcijaństwie
Tabernakulum to jeden z najistotniejszych elementów w budowie każdego sakralnego obiektu w różnych tradycjach chrześcijańskich. Jest to specjalny schowek, gdzie przechowywane są najświętsze relikwie. Szczególnie ważnym jest tutaj przechowywanie konsekrowanej hostii, czyli Ciała Pańskiego.
Jego historia sięga aż do czasów starożytnych, kiedy to Żydzi przechowywali w tym miejscu tablice Dekalogu czy manę – pożywienie, które Bóg zesłał swojemu narodowi podczas wędrówki przez pustynię. Więcej na temat historii i znaczenia tabernakulum można znaleźć na stronie: https://www.sacrum.pl/category/tabernakula.
Tabernakulum w tradycji katolickiej
W tradycji katolickiej tabernakulum ma szczególne znaczenie. Jest umieszczane na centralnym miejscu ołtarza. Zwykle ma formę małego domu, a jego drzwi są zawsze zamknięte – jest to symbol domu Bożego, w którym mieszka Pan. Oprócz przechowywania Najświętszego Sakramentu, tabernakulum służy także jako miejsce adoracji.
Tabernakulum w kościołach katolickich jest zawsze ozdobione. Wnętrze jest pokryte szlachetnym metalem, a na zewnątrz często widnieją artystyczne przedstawienia symboli eucharystycznych. Wielu wiernych doświadcza ogromnej pobożności, kiedy stają przed tabernakulum, ponieważ wierzą, że jest to miejsce spotkania z Jezusem.
Tabernakulum w tradycji prawosławnej
W kościołach prawosławnych tabernakulum nosi nazwę artyforionu. W przeciwieństwie do tradycji katolickiej, nie jest zwykle umieszczone na ołtarzu, lecz w specjalnej części kościoła zwanym sanktuarium. Takie umieszczenie symbolizuje izolację od świata i nawiązuje do tradycji Pisma Świętego, gdzie Arkę Przymierza umieszczano w Świętym Świętych.
W prawosławiu tabernakulum jest zawsze zamykane na klucz. Wewnątrz przechowywane są konsekrowane hostie, które są używane podczas liturgii. Dawniej przechowywano tam również święte oleje, jednak powszechne stało się to zjawisko, że święte oleje przechowywane są osobno.
Tabernakulum w tradycji protestanckiej
W kościołach protestanckich, w przeciwieństwie do kościołów katolickich i prawosławnych, tabernakulum ma mniej wyraźne miejsce. Nie jest zawsze obecne w kościele, a gdy jest – nie jest przedmiotem szczególnego uwielbienia. Protestanci, nie uznając realnej obecności Chrystusa w konsekrowanym chlebie i winie, przechowują w tabernakulum jedynie niewykorzystane hostie z ostatniej Wieczerzy Pańskiej.
Protestanci podkreślają, że obecność Chrystusa jest z nami zawsze i wszędzie, nie tylko w świętej komunii. To jest dla nich prawdziwe tabernakulum – osobista wiara i związek z Chrystusem.
Podsumowanie
Sposób, w jaki różne tradycje chrześcijańskie traktują tabernakulum, mówi wiele o ich teologii i podejściu do sakramentów. Wszystkie one jednak uznają, że tabernakulum odgrywa istotną rolę jako miejsce przechowywania i czczenia najświętszych skarbów wiary chrześcijańskiej.
Poniżej lista różnic w użyciu tabernakulum w różnych tradycjach chrześcijańskich:
- Katolicka – centralne miejsce, ozdobione, często miejscem adoracji
- Prawosławna – umieszczone w sanktuarium, zawsze zamknięte, przechowuje konsekrowane hostie
- Protestancka – mniej wyraźna role, przechowuje niewykorzystane hostie z Wieczerzy Pańskiej
Szerzej na temat różnic i podobieństw w traktowaniu tabernakulum w poszczególnych tradycjach chrześcijańskich można przeczytać na portalu: https://www.sacrum.pl/category/tabernakula.